The profound verse “Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana” is the most popular shloka from Bhagavad Gita Chapter-2 verse-47.
Translated as “You have the right to perform your prescribed duty, but you are not entitled to the fruits of your actions,” this Bhagavad Gita Sloka encapsulates timeless wisdom and offers profound insights into living a fulfilling and meaningful life.
Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana Sloka Meaning
Karmanye Vadhikaraste Sloka In Sanskrit
Karmanye Vadhikaraste Full Sloka:
कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन।
मा कर्मफलहेतुर्भूर्मा ते सङ्गोऽस्त्वकर्मणि॥ २.४७
Karmanye Vadhikaraste In Hindi
कर्माणि एव अधिकारः ते मा फलेषु कदाचन ।
मा कर्म-फल हेतुः भूः मा ते संगः अस्तु अकर्मणि ।। २.४७
कर्माणि – नियत कर्म करने में ; एव – केवल ; अधिकारः – अधिकार ; ते – तुम्हारा ; मा – कभी नहीं ; फलेषु – (कर्म) फलों में ; कदाचन – कदापि |
मा – कभी नहीं ; कर्म-फल – गतिविधियों के परिणाम ; हेतुः – कारण ; भूः – होओ ; मा – नहीं ; ते– तुम्हारी ; संगः – आसक्ति ; अस्तु – हो ; अकर्मणि – निष्क्रियता (कर्म न करना) में |
Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana Sloka Meaning In Hindi
आपको अपने कर्म (निर्धारित कर्तव्यों) का पालन करने का अधिकार है, किन्तु आप अपने कर्म (कार्यों) के फल के अधिकारी नहीं हैं। कभी भी स्वयं को अपने कर्मों के फल का कारण मत मानो और न ही अकर्म (कर्म न करना) में आसक्त रहो।
तात्पर्य: यहाँ पर तीन विचारणीय बातें हैं-कर्म (स्वधर्म) विकर्म तथा अकर्म : कर्म (स्वधर्म) वे कार्य हैं, जिनका आदेश प्रकृति के गुणों के रूप में प्राप्त किया जाता है। अधिकारी की सम्मति के बिना किये गये कर्म विकर्म कहलाते हैं और अकर्म का अर्थ है- अपने कर्मों को न करना। भगवान् ने अर्जुन को उपदेश दिया कि वह निष्क्रिय न हो, अपितु फल के प्रति आसक हुए बिना अपना कर्म करे। कर्म फल के प्रति आसक्त रहने वाला भी कर्म का कारण है। इस तरह वह ऐसे कर्मफलों का भोक्ता होता है।
जहाँ तक निर्धारित कर्मों का सम्बन्ध है वे तीन उपश्रेणियों के हो सकते हैं- यथा नित्यकर्म, आपात्कालीन कर्म तथा इच्छित कर्म। नित्यकर्म फल की इच्छा बिना शास्त्रों के निर्देशानुसार सतोगुण में रहकर किये जाते हैं। फल युक्त कर्म बन्धन के कारण बनते हैं, अतः ऐसे कर्म अशुभ हैं। हर व्यक्ति को अपने कर्म पर अधिकार है, किन्तु उसे फल से अनासक्त होकर कर्म करना चाहिए। ऐसे निष्काम कर्म निस्सन्देह मुक्ति पथ की ओर ले जाने वाले हैं।
अतएव भगवान् ने अर्जुन को फलासक्ति रहित होकर कर्म (स्वधर्म) के रूप में युद्ध करने की आज्ञा दी। उसका युद्ध-विमुख होना आसक्ति का दूसरा पहलू है । ऐसी आसक्ति से कभी मुक्ति पथ की प्राप्ति नहीं हो पाती। आसक्ति चाहे स्वीकारात्मक हो या निषेधात्मक, वह बन्धन का कारण है। अकर्म पापमय है। अतः कर्तव्य के रूप में युद्ध करना ही अर्जुन के लिए मुक्ति का एकमात्र कल्याणकारी मार्ग था।
Download: Bhagwat Geeta In Hindi Pdf
Karmanye Vadhikaraste Meaning In English
karmaṇyevādhikāraste mā phaleṣu kadācana
mā karmaphalaheturbhūrmā te saṅgo’stvakarmaṇi
Karmanye Vadhikaraste Meaning In English is as follows:
You have the right to perform your karma (prescribed duties), but you are not entitled to the fruits of your karma (actions). Never consider yourself the cause of the fruits of your actions, nor be attached to akarma (not doing your duty).
Meaning: There are three things to be considered here – Karma (Swadharma), Vikarma and Akarma: Karma (Swadharma) are those actions, whose orders are received in the form of qualities of nature. Actions done without the consent of the authority are called vikarma and akarma means not doing one’s actions. The Lord Krishna advised Arjuna not to be inactive, but to perform his duty without attachment to the fruit. One who is attached to the fruit of action is also the cause of action. Thus he is the enjoyer of the fruits of such actions.
As far as prescribed actions are concerned, they can be of three sub-categories namely routine actions, emergency actions and desired actions. Daily actions are performed without any desire for the fruit, according to the instructions of the scriptures, while remaining in the mode of goodness. Fruitful actions are made due to bondage, so such actions are inauspicious. Every person has the right to his actions, but he should act without being attached to the fruit. Such selfless actions undoubtedly lead to the path of liberation.
Therefore, the Lord Krishna ordered Arjuna to fight in the form of Karma (self-righteousness) without attachment to fruit. His aversion to war is another aspect of attachment. With such attachment one can never attain the path of liberation. Attachment, whether affirmative or negative, is the cause of bondage. Inaction is sinful. Therefore fighting as a duty was the only benevolent way of salvation for Arjuna.
Download: Bhagavad Gita As It Is Pdf in English
Karmanye Vadhikaraste In Kannada
ಕರ್ಮವಾಧಿಕಾರಸ್ತೇ ಮಾ ಫಲೇಷು ಕದಾಚನ |
ಮಾ ಕರ್ಮಫಲಹೇತುರ್ಭೂರ್ ಮಾ ತೇ ಸನ್ನೋSಸ ಕರ್ಮಣಿ ||೪೭||
ಕರ್ಮವಾಧಿಕಾರಸ್ತೇ ಮಾ ಫಲೇಷು ಕದಾಚನ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥ:
ನಿನಗೆ ನಿಯೋಜಿತ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಮಾಡುವುದಕ್ಕಷ್ಟೇ ಅಧಿಕಾರ. ಆದರೆ ಕರ್ಮಫಲಕ್ಕೆ ನಿನಗೆ ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲ. ಕರ್ಮಫಲಕ್ಕೆ ನೀನು ಕಾರಣ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲೇಬೇಡ, ಕರ್ಮವನ್ನು ಬಿಡಬೇಕೆಂದು ನಿನಗೆ ಮನಸ್ಸಾಗದಿರಲಿ.
ಇಲ್ಲಿ ಮೂರು ವಿಚಾರಗಳಿವೆ; ನಿಯೋಜಿತವಾದ ಕರ್ತವ್ಯಗಳು, ಮನಬಂದಂತೆ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಮಾಡದಿರುವುದು ಮನುಷ್ಯನು ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಪ್ರಕ್ಷಸಿ ಗುಣಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ವಿಧಿಸಿದ ಕಾರಗಳು ನಿಯೋಜಿತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳು, ಮನಸ್ವೀ ನಡತೆಯ ಕೆಲಸವೆಂದರ ಪ್ರಮಾಣಾಧಿಕಾರದ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಲ್ಲದ ಕೆಲಸ ಕರ್ಮ ಮಾಡದಿರುವುದೆಂದರೆ ನಿಯೋಜಿತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡದಿರುವುದು. ಅರ್ಜುನನು ಕರ್ಮವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡಬಾರದು; ಆದರೆ ತನ್ನ ನಿಯೋಜಿತ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಫಲದ ಆಸೆಯಿಲ್ಲದೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಭಗವಂತನು ಬೋಧಿಸಿದನು. ತನ್ನ ಕರ್ಮದ ಫಲಕ್ಕಾಗಿ ಆಸೆ ಪಡುವವನು ತನ್ನ ಕರ್ಮದ ಕಾರಣನೂ ಆಗುತ್ತಾನೆ. ಆದುದರಿಂದ ಅಂತಹ ಕರ್ಮದ ಫಲದಿಂದ ಸಂತೋಷ ಅಥವಾ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ.
ನಿಯೋಜಿತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಮೂರು ವರ್ಗಗಳಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು ದೈನಂದಿನ ಕೆಲಸ; ತುರ್ತುಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಬಯಸಿದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು. ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಆದೇಶಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಫಲಾಪೇಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿದ ದೈನಂದಿನ ಕೆಲಸವು ಸತ್ವಗುಣದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಕರ್ಮವಾಗುತ್ತದೆ. ಫಲವನ್ನು ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ; ಆದುದರಿಂದ ಇಂತಹ ಕೆಲಸವು ಶುಭಕರವಲ್ಲ. ನಿಯೋಜಿತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಅಧಿಕಾರವುಂಟು. ಆದರೆ ಇದು ಫಲದ ಆಸೆಯಿಲ್ಲದ ಕರ್ಮವಾಗಬೇಕು. ಇಂತಹ ನಿರ್ಲಿಪ್ತ ನಿಯೋಜಿತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳು ನಿನ್ನಂಶಯವಾಗಿ ಮುಕ್ತಿಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತವೆ.
ಆದುದರಿಂದ ಫಲದ ಅಪೇಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲದ ಅರ್ಜುನನು ಕರ್ತವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಭಗವಂತನು ಉಪದೇಶಮಾಡಿದನು. ಅವನು ಯುದ್ಧ ಮಾಡದಿರುವುದೇ ವ್ಯಾಮೋಹದ ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ ಇಂತಹ ಮೋಹದಿಂದ ಮುಕ್ತಿಯು ಲಭ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಧನಾತ್ಮಕವಾಗಲಿ, ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಲಿ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ಮೋಹವು ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಕರ್ಮಮಾಡದಿರುವುದು ಪಾಪಕರ. ಆದುದರಿಂದ ಅರ್ಜುನನ ಮುಂದಿರುವ ಮುಕ್ತಿಯ ಒಂದೇ ಶುಭಕರ ಮಾರ್ಗವೆಂದರೆ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವೆಂದು ಯುದ್ಧ ಮಾಡುವುದು.
Download: Bhagavad Gita Kannada Pdf
Karmanye Vadhikaraste Sloka Meaning In Telugu
కర్మణ్యేవాధికారస్తే మా ఫలేషు కదాచన ।
మా కర్మఫలహేతుర్భూః మా తే సంగోఽస్త్వకర్మణి ।। 2.47
కర్మణ్యే వాధికారస్తే శ్లోకానికి తెలుగులో అర్థం:
శాస్త్రవిహిత కర్తవ్య కర్మను ఆచరించుటయందే నీకు అధికారము కలదు, కానీ ఆ కర్మ ఫలముల పైన నీకు హక్కు లేదు. నీవే కర్మ ఫలములకు హేతువు అని ఎప్పుడూ అనుకోకు మరియు చేయవలసిన కర్మలు మానుటలో ఆసక్తి ఉండరాదు.
Download: Bhagavad Gita Telugu Pdf
Karmanye Vadhikaraste Meaning In Marathi
तुम्हाला तुमचे कर्म (निर्धारित कर्तव्ये) करण्याचा अधिकार आहे, परंतु तुम्ही तुमच्या कर्माच्या फळाचे अधिकारी नाही. कधीही स्वतःला कर्मांच्या फळाचे कारण समजू नका आणि अकर्मा मध्ये संलग्न होऊ नका.
तात्पर्य : या ठिकाणी कर्म, विकर्म आणि अकर्म या तीन गोष्टी विचारणीय आहेत. प्राप्त प्राकृतिक गुणांनुसार केलेले कार्य म्हणजे नियत कर्म (कर्म) होय. विकर्म म्हणजे शास्त्रांविरुद्ध केलेले कर्म होय आणि अकर्म म्हणजे स्वतःचे कर्म न करणे. भगवंतांनी अर्जुनाला निष्क्रिय न होता, कर्मफलेच्छारहित होऊन आपले विहित कर्म करण्याचा सल्ला दिला. जो आपल्या कर्मफलांवर आसक्त असतो तो आपल्या कर्मासही कारणीभूत असतो. अशा रीतीने तो या प्रकारच्या कर्माचा उपभोग घेतो किंवा त्यापासून दुःख भोगतो.
नियत कर्माचा विचार केल्यास अशा प्रकारचे कर्म तीन प्रकारे विभाजित करता येते; नित्य कर्म, नैमित्तिक कर्म आणि सकाम कर्म शास्त्रांच्या आदेशानुसार कर्तव्य म्हणून फलेच्छाविरहित केलेले कर्म सत्त्वगुणयुक्त कर्म असते. फलाची आशा ठेवून केलेले कर्म बंधनकारक ठरते. म्हणून असे कर्म अशुभ असते. स्वतः चे नियत कर्म करण्याचा प्रत्येकाला अधिकार आहे; पण त्याने फलावर आशा न ठेवता कर्म करणे आवश्यक आहे. असे निष्काम भावाने केलेले निःसंशयपणे मनुष्याला मोक्षमार्गावर घेऊन जाते.
म्हणून भगवंतांनी अर्जुनाला फळाची आशा न धरता एक कर्तव्याची बाब समजून युद्ध करण्यास सांगितले. त्याने युद्धात भाग न घेणे ही आसक्तीचीच दुसरी बाजू आहे. सकारात्मक किंवा नकारात्मक, कोणत्याही प्रकारची आसक्ती ही बंधनासच कारणीभूत ठरते. निष्कर्म हे पापमय आहे. यास्तव कर्तव्य म्हणून युद्ध करणे हा अर्जुनासाठी एकमात्र मुक्तीचा शुभदायी मार्ग होता.
Download: Bhagavad Gita in Marathi Pdf
Philosophical Implications of the Sloka
1. Karma and its role in Hindu philosophy
In Hinduism, karma represents the law of cause and effect, where our actions determine the nature of our future experiences.
The sloka Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana, highlights the need to perform one’s duty without being driven by personal desires or motivations, understanding that our actions carry consequences that extend beyond immediate outcomes.
2. Detachment and non-attachment to outcomes
The sloka encourages individuals to detach themselves from the outcomes, freeing them from the burdens of expectations, desires, and anxieties.
By focusing on the present moment and the action itself, one can experience a sense of liberation and find contentment regardless of the external circumstances.
Applying the Sloka in Daily Life
Living by the principles of Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana requires conscious effort and self-awareness. Here are some practical ways to incorporate its wisdom into our lives:
1. Balancing action and detachment
Strive to find a balance between taking action and detaching from the results. By giving your best effort and fulfilling your responsibilities sincerely, you can find satisfaction in the process itself, irrespective of the outcomes.
2. Embracing the present moment
Practice mindfulness and focus on the present moment. Be fully engaged in the task at hand, immersing yourself in the experience without dwelling excessively on the past or worrying about the future.
3. Letting go of expectations and attachments
Release attachment to specific outcomes or expectations. Instead, cultivate an attitude of acceptance and adaptability, allowing life to unfold naturally while maintaining a sense of equanimity.
Practical Tips for Incorporating the Sloka’s Wisdom
To apply the teachings of Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana in your life, consider the following tips:
1. Cultivating mindfulness and self-awareness
Practice mindfulness to develop a deeper understanding of your thoughts, emotions, and actions. By being aware of your motivations and intentions, you can align them with the principles of the sloka.
2. Setting realistic goals and focusing on the process
Set goals that are realistic and aligned with your values. Instead of fixating solely on the end result, shift your focus to the journey and the actions required to reach your goals. Celebrate the progress you make along the way.
3. Finding joy and contentment in the journey
Learn to find joy and contentment in the process of doing your duty. Embrace the challenges and learn from them, allowing yourself to grow and evolve through the experiences.
The Sloka’s Influence in Modern Society
The wisdom encapsulated in the sloka Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana has transcended time and continues to resonate with people in modern society. Its principles can be applied to various aspects of life, including personal growth, career development, and relationships.
1. Impact on personal growth and self-improvement
By focusing on the process rather than fixating on external rewards, individuals can experience personal growth and self-improvement. This approach allows for continuous learning, resilience, and a deeper understanding of oneself.
2. Relevance in the workplace and career development
In the professional sphere, embracing the teachings of the sloka can lead to increased job satisfaction and productivity. By directing one’s efforts towards fulfilling their responsibilities without being overly concerned with promotions or accolades, individuals can find fulfillment in their work.
3. Application in relationships and interpersonal interactions
Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana reminds us to detach ourselves from expectations and attachments in relationships.
By focusing on the act of love and compassion rather than seeking specific outcomes, we can foster healthier and more fulfilling connections.
Conclusion: Embracing the Wisdom of Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana
Karmanye Vadhikaraste Ma Phaleshu Kadachana, a powerful sloka from the Bhagavad Gita, imparts timeless wisdom on living a meaningful and fulfilling life.
By focusing on our duties without attachment to outcomes, practicing detachment, and embracing the present moment, we can experience a deeper sense of contentment and purpose.
The sloka’s teachings resonate across time and cultures, offering guidance for personal growth, professional development, and harmonious relationships.